Khả năng vỡ nợ của Ukraina đang đè nặng lên nền kinh tế
Ukraina đã thay thế thống đốc ngân hàng trung ương trong quá trình vật lộn chặn đứng chuyện vỡ nợ. Trong lúc đó, Nga thể hiện phê phán về tính hợp pháp của chính quyền lâm thời.
Chính phủ lâm thời ở Kiev nói cần 35 tỉ cứu trợ tài chính khi EU và Mỹ cam kết hỗ trợ cho chế độ mới. Bộ Ngoại giao Nga nói phe đối lập lật đổ Tổng thống Yanukovich đã phá bỏ hòa ước 21/2 và đẩy nước này lên con đường dẫn tới “những chính sách độc tài và khủng bố.”
Các nhà lập pháp đã bổ nhiệm ông Stepan Kubiv cựu chủ tịch của ngân hàng Kredobank VAT đặt lại Lviv vào ghế thống đốc ngân hàng trung ương sau khi bỏ phiếu sa thải ông Ihor Sorkin. Cơ quan tiền tệ Ukraina tháng này đã tiến hành kiểm soát dòng vốn để chặn đà mất giá của đồng hryvnia sau khi chạm đáy năm năm so với USD. Ông Kubiv lập kế hoạch mời một phái đoàn của Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF , theo tin của thông tấn xã nhưng không cho biết chi tiết hơn.
“Các thách thức kinh tế và chính trị đang đặt ra trước Ukraina là khổng lồ,” theo Lubomir Mitov, trưởng kinh tế gia của ban châu Âu mới nổi thuộc Học viên Tai chính Quốc tế IIF, đại diện cho hơn 400 tổ chức toàn cầu, trả lời phỏng vấn qua điện thọai. “Để tránh có một vụ sụp đổ hoàn toàn trong mấy tuần tới, Ukraina cần có tiền ngay lập tức.”
Khi tổng thống được Nga ủng hộ Yanukovic đang bỏ chạy trước lệnh truy nã, các khoản chi trả tiếp theo trong gói cứu trợ 15 tỉ USD của Nga đã ngừng lại. Để thay cho nó là mộtgói cứu trợ quốc tế đang được đàm phán.
Cứu trợ quốc tế
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã cam kết Hoa Kỳ sẽ cung cấp khỏan cho vay được đảm bảo trị giá 1 tỉ USD. Hoa Kỳ cũng sẽ làm việc với Quỹ Tiền tệ Quốc tế và các tổ chức quốc tế khác để cung cấp tiền
Khoản đảm bảo của Hoa Kỳ có thể tăng cường hỗ trợ ban đầu vì các đề nghị trợ giúp gửi tới IMF trước đây đều dẫn tới đàm phán kéo dài với lãnh đạo Ukraina e ngại các đòi hỏi thắt lưng buộc bụng của chủ nợ đưa ra. Ông Kerry nhấn mạnh tầm quan trọng của cứu trợ nhanh “chúng ta vẫn chưa biết rõ toàn cảnh khủng hoảng họ đang phải đối mặt, dù chỉ biết là rất nguy cấp.”
Theo Vụ trưởng Tài chính Ngoại giao Nga, hiện chưa có đàm phán quốc tế đa phương nào về gói cứu trợ tài chính cho Ukraina. Ông Sergei Storchak cho biết bất cứ đàm phán nào đang diễn ra đều ở mức một quốc gia, và vẫn chưa có hội nghị chuyên gia cấp cao tầm quốc tế nào nhóm họp về tinh hình này, mặc dù khủng hoảng tài chính Ukraina đang rất cần được giải quyết nhanh.
Ukraina cần ngay 35 tỉ USD cho tài khóa năm nay và 2015 nếu không sẽ vỡ nợ.
Các vấn đề kinh tế trong nước
Rối loạn chính trị và khủng hoảng kinh tế khiến rủi ro cho các hoạt động kinh tế ở Ukraina tăng lên.
Các ngân hàng Nga chiếm 12% thị phần Ukraina đã ngừng cung cấp tín dụng mới cho doanh nghiệp và cá nhân, ngoại trừ các tổ chức có nền tảng tài chính tốt.
Các tập đoàn dầu khí như Exxon, Shell và Chevron có thể phải xem xét lại khả năng hút dầu ở lãnh thổ Ukraina. Shell dự kiến khoan tối đa 15 giếng trong năm năm tới để đánh giá tiềm năng vựa dầu Yuzivska kéo dài ơn 8000 km vuông ở đông Ukraina. Chevron có thỏa thuận tương tự ở vựa Oleska. Exxon đã gần ký được thỏa thuận khoan thăm dò ở vùng Skifska ở Biển Đen của Ukraina, nhưng phải ngưng lại vì bất ổn chính trị. Nhưng ngay cả khi thăm dò có kết quả, khả năng mở rộng sản xuất diện rộng cũng phải mất vài năm. Đấy là chưa kể tới môi trường kinh tế chính trị trong nước phải ổn định cho điều đó xẩy ra.
Nhu cầu dầu và khí ở Ukraina là khổng lồ, dù phải dựa hơn 50% vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu từ Nga. Các nhà máy thép và công xưởng vũ khí từng là trung tâm công nghiệp của Liên Xô hiện đang tiêu thụ nhiều khí đốt hơn cả Pháp. Thêm vào đó, hệ thống ống dẫn từ thời Liên Xô chuyên chở một nửa lượng nhiên liệu xuất khẩu của Nga sang châu Âu.
Dầu và khí đốt là một phần quan trọng trong các công cụ kinh tế Nga dùng để gây sức ép với Ukraina. Nga đã hai lần cắt nguồn cung từ năm 2006 tới nay và bán Ukraina giá cao hơn các khách hàng châu Âu. Trong khủng hoảng Ukraina gần đây, Nga đã đàm phán giảm giá bán cho Ukraina để hỗ trợ tổng thống Yanukovich. Thủ tướng Nga Medvedev đã cam kết thỏa thuận đó sẽ vẫn có hiệu lực cho tới khi nó hết hạn vào cuối tháng Ba, dù là ông Yanukovich đã bị phế truất và đang phải trốn lệnh truy nã.
Tuy vậy, Ukraina vẫn giảm lượng nhập khẩu từ Nga do với lý do thời tiết và khả năng thanh tóan. Theo nguồn tin Reuters, Naftogaz của Ukraina đã cắt mức nhập khẩu Nga còn 28 triệu mét khối mỗi ngày hôm 24/2 so với mức 147 triệu trước kia. Kiev đã khoản nợ khí gas 1,68 tỉ USD cho Nga hôm 24/2 từ mức tổng nợ 3,3 tỉ USD của 2 năm 2013-2014.
Chia rẽ chính trị nội bộ
Ở Ukraina, khủng hoảng chính trị đã làm phân cực môi trường chính trị giữa miền tây và miên trung giáp giới EU với miền đông và nam giáp giới Nga. Miền đông có nhiều người gốc Nga và nói tiếng Nga nhiều hơn, trong khi các vùng còn lại nói tiếng Ukraina nhiều hơn.
Tương phản với cảnh người biểu tình lật đổ tượng Lenin ở nhiều nơi trên cả nước là cuộc biểu tình 2000 người ủng hộ quan hệ thân Nga ở thành phố Odessa miền Nam. Cũng ở miền nam, tại thành phố Kerch, người biểu tình đã thay thế cờ Ukraina bằng cờ Nga và cờ Crime ở văn phòng thị trưởng. Người biểu tình Sevastopol đã bầu Alexei Chaly, doanh nhân Nga, làm thị trưởng lâm thời và tập hợp quanh văn phòng thị trưởng để đảm bảo ông nhậm chức đúng lịch.
Bán đảo Crimea được chuyển giao năm 1954 từ Nga sang Ukraina Sô-viết và là vùng duy nhất trong cả nước có tỉ lệ dân gốc Nga chiếm đa số. Tinh thần chung vùng này là chống lại chính quyền mới ở Kiev với nhiều chính sách mới họ rất ghét, trong đó có việc củng cố tầm quan trọng của tiếng Ukraina, vốn không phải là tiếng mẹ đẻ của đa số dân địa phương.
Bán đảo này là điểm nóng mới của khủng hoảng chính trị Ukraina, với khả năng xung đột giữa lực lương an ninh chính phủ và phong trào biểu tình ly khai có thể bùng nổ nếu lực lượng chính phủ mạnh tay. Hơn nữa, đối với hơn 1 triệu người gốc Nga ở Crimea, khả năng yêu cầu Kremlin can thiệp quân sự với họ không phải là điều đáng ngại.
Tóm lại, việc chính phủ mới có được bầu lên ở Kiev hay chưa không đảm bảo dấu chấm hết cho khủng hoảng chính trị kinh tế Ukraina.
Nguyễn Gia Thái
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét