Năm nay, giải thưởng được trao cho Eugene Fama và Lars Peter Hansen của Đại học Chicago và tôi (Robert J. Shiller), cho công trình nghiên cứu "phân tích thực nghiệm giá tài sản"(empirical analysis of asset prices) với quan điểm trái ngược nhau. Vì vậy, nhiều người đã hỏi tôi về điều phi lý hiển nhiên này và tôi nghĩ rằng điều đó cần phải thảo luận trực tiếp trong bài viết này.
Giáo sư Fama là cha đẻ của lý thuyết hiệu quả thị trường hiện đại, cho rằng giá tài chính là sự tổng hợp hiệu quả của tất cả các thông tin sẵn có và theo đó thì giá cả vậy được gọi là hoàn hảo. Trái lại, tôi cho rằng lý thuyết này không có nhiều ý nghĩa, và chỉ đúng trong một số trường hợp thông thường.
Lẽ dĩ nhiên là giá cả phản ánh thông tin có sẵn. Nhưng giá cả còn lâu mới đạt tới mức độ hoàn hảo. Các đồng nghiệp có cùng quan điểm, cựu học sinh, và tôi muốn nhấn mạnh vai trò rất lớn của sai lầm do con người tạo ra trong thị trường, vấn đề này đã được đề cập rất nhiều trong các nghiên cứu hiện nay thường được gọi là hành vi tài chính.
Sự khác biệt giữa người thứ ba dành giải Nobel, giáo sư Hansen, và tôi là không nhiều như vậy. Trên thực tế, ông được nhiều người biết đến vì đã phản bác mô hình hiệu quả thị trường, trong một bài báo nổi tiếng với Kenneth Singleton, tại trường Stanford.
Giáo sư Hansen đã phát triển một phương pháp gọi là "phương pháp moments tổng quát" (generalized method of moments), để thử nghiệm mô hình dự đoán hợp lý - các mô hình này bao gồm mô hình dựa vào tính hiệu quả của thị trường (từ nay gọi tắt là mô hình hiệu quả thị trường- ND) - và kết quả phương pháp này đã chứng minh rằng các mô hình hiệu quả thị trường không đúng. Mặc dù vậy ông vẫn tin tưởng phần nào vào thuyết kỳ vọng hợp lý và thị trường hiệu quả.
Trên thực tế, tôi không hoàn toàn phủ nhận thuyết hiệu quả thị trường. Tôi chỉ gọi đó là một nửa sự thật. Nếu lý thuyết không này đề cập gì nhiều hơn những gì đã nêu ở trên, một nhà đầu tư nghiệp dư bình thường khó có thể làm giàu nhanh chóng bằng cách giao dịch cổ phiếu tại thị trường chứng khoán chỉ bằng việc dựa trên các thông tin được công bố, thì lý thuyết trên là đúng tuyệt đối.
Cá nhân tôi tin vào điều này, và khi đầu tư tôi thường tránh việc giao dịch cổ phiếu quá nhiều, và rất nghi ngờ về các lời khuyên về đầu tư.
Tuy nhiên nhiều người, đặc biệt là những người ủng hộ lý thuyết này nhiệt thành cho rằng lý thuyết này còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc. Một điều đáng chú ý là có luận điểm cho rằng các giao dịch thường xuyên tại các thị trường phản ánh sự khôn ngoan đã vượt quả cả sự hiểu biết của ngay cả những chuyên gia hàng đầu, và với người bình thường thì việc áp dụng lý thuyết này hoàn toàn vô vọng cho dù họ có dành cả đời để chuẩn bị, nghiên cứu, và dự đoán về giá. Dự đoán giá cả thị trường được coi như thể là điều tiên tri.
Quan điểm này ngày càng phổ biến đối với các chuyên gia kinh tế và tác động của nó rất nguy hiểm. Đây là một lý do căn bản của cuộc khủng hoảng kinh tế mà chúng tôi đã bị mắc kẹt trong trong 5 năm qua, vì nó đã khiến cho chính phủ Mỹ và các nước khác hài lòng với việc định giá sai tài sản, đòn bẩy phát triển trên thị trường tài chính và sự bất ổn của hệ thống kinh tế toàn cầu. Trên thực tế, thị trường không hoàn hảo, và cần phải được điều tiết nhiều hơn nhiều so với lý thuyết của giáo sư Fama đã đề xuất.
Một điều thật thú vị là giáo sư Fama cũng là người cha tinh thần và cố vấn cao cấp của một công ty đầu tư dành được nhiều thành công trên thị trường. Công ty Dimensional Fund Advisors DFA đã gây ấn tượng rất mạnh cho các nhà đầu tư với hiệu quả kinh doanh của mình khi các tài sản mà công ty này quản lý đã tăng lên đến 296 tỷ USD ngày 31/8.
Vậy tại sao DFA lại thành công đến như vậy với lý thuyết thị trường hiệu quả của giáo sư Fama?
Trên trang web của DFA đề cập tới "yếu tố" (dimension) đầu tư, cũng là một từ trong tên của công ty. Đứng đầu trong danh sách các “yếu tố” là "khối lượng" (tiền lãi cổ phiếu của các công ty nhỏ có xu hướng tốt hơn) và “giá trị" (cổ phiếu giá thấp thường có lợi nhuận tốt hơn là tốt). Thật vậy, nghiên cứu của giáo sư Fama với Kenneth French của Khoa kinh tế Tuk thuộc trường đại học Dartmouth đã cho thấy rằng trong quá khứ, các yếu tố này có thể được sử dụng để mang lại lợi nhuận cao hơn cho các nhà đầu tư .
Hiện tại, đa phần chúng ta đã quen với việc coi những bất thường về “khối lượng” và “giá trị”này là sự thiếu hiệu quả của thị trường, hoặc lỗi của nhà đầu tư. Điều này đặc biệt đúng đối với “giá trị”. Chúng ta có thể sẽ không nghĩ rằng một số nhà đầu tư quá lạc quan đôi khi khiến cổ phiếu được định giá quá cao, và chúng ta nên tránh xa họ? Sai lầm và không hiệu quả trong việc định giá tạo ra cổ phiếu có giá thị trường thấp hơn so với chỉ tiêu phân tích cơ bản (value stocks). DFA, và giáo sư Fama, sử dụng cách nói khác nhau, khi đề cập đến phí thưởng rủi ro (risk premia).
Giáo sư Fama đã tránh đề cập tới các lý thuyết mô tả phí thưởng rủi ro thậm chí phản ánh hành vi không hợp lý, và tôi nghĩ rằng ông ta đã sai. Tuy nhiên, ông đưa đửa ra một kết luận về phương pháp đầu tư, ít nhất theo một số nguyên tắc cơ bản, có phần nào đó giống với lý thuyết của tôi.
Tôi thậm chí có thể khuyến cáo mọi người đang có ý định xem xét đầu tư vào DFA
Tuy nhiên, tôi không khuyến nghị các cơ quan quản lý tiền tệ và tài chính áp dụng lý thuyết của giáo sư Fama để ổn định nền kinh tế. Ông không tin vào sự tồn tại của bong bóng trước khi cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra, và theo học thuyết của ông, chính phủ sẽ để cho các ngân hàng phá sản ở giai đoạn khủng hoảng bắt đầu.
Tuy nhiên, giống như Giáo sư Hansen, giáo sư Fama là một học giả hàng đầu, người đã tiến hành các nghiên cứu thận trọng về những chủ đề mà ông tập trung vào .
Chúng tôi không đồng ý với một loạt luận điểm quan trọng của của ông Fama, nhưng hoàn toàn không có gì sai lầm khi chúng tôi cùng nhau chia sẻ giải thưởng. Trên thực tế, tôi thấy hạnh phúc khi có thể chia sẻ giải thưởng với ông ấy, cho dù đôi khi cảm thấy chúng tôi tới từ những hành tinh khác nhau.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét